2024 yılında ticari kredi faizlerinin yükselmesi ve Türk Lirası (TL) kredilere getirilen sınırlandırmalar, şirketleri döviz kredilerine yönlendirdi. Ancak, özel sektörün hızla artan döviz açık pozisyonu ve döviz kredilerindeki büyüme, Merkez Bankası'nı yeni tedbirler almaya sevk etti. Döviz kredilerine getirilen aylık büyüme sınırı yüzde 1,5’ten yüzde 1’e indirildi.
TL Faizlerindeki Yükseliş Dövize İtiyor
Haziran 2023 sonrası sıkı para politikası kapsamında politika faizlerinde başlayan artış, ticari kredi faizlerini de etkiledi. 2023'te yüzde 15’in altında olan TL ticari kredi faizleri, 2024 yılını yüzde 55,55 seviyesinde kapattı, hatta yıl içinde yüzde 70 seviyelerine yaklaştı. Bu durum, TL kredi kullanımını sınırlandırırken, döviz kredilerini daha cazip hale getirdi. Döviz kredi stokları 2024 sonunda 168 milyar doları aştı ve 2021’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Döviz Kredilerindeki Artışın Detayları
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 2024 sonunda ticari kredilerde döviz cinsinden kredilerin payı yüzde 48,4’e çıkarak önceki yıla göre 6,3 puan arttı. 2023 sonunda bu oran yüzde 42,1 idi. En hızlı büyüme kamu mevduat bankalarında yaşandı. Bu bankaların döviz kredi stokları yüzde 36,5 artarak 58 milyar dolara ulaştı. Yerli özel bankalarda büyüme yüzde 33,5 ile 40,8 milyar dolara, yabancı mevduat bankalarında ise yüzde 16,7 artışla 32,3 milyar dolara çıktı.
TL Kredilerde Büyüme ve Yeni Sınırlandırmalar
2024 yılında toplam krediler, yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış olarak yüzde 29,93 büyüdü. Ticari kredilerde büyüme yüzde 24,22, tüketici kredilerinde ise yüzde 46,3 ile daha hızlı gerçekleşti. Merkez Bankası, ticari kredilerdeki büyümeyi kontrol altına almak amacıyla TL kredi büyüme sınırlarını farklılaştırdı. KOBİ kredileri için aylık büyüme sınırı yüzde 2,5’e çıkarılırken, diğer ticari krediler için sınır yüzde 1,5 olarak belirlendi. KOSGEB destekli ve sürdürülebilirlik kapsamında kullanılan krediler ise sınırlandırmalardan muaf tutuldu.
Kredi Kompozisyonundaki Değişim
TL ticari kredilerin yaklaşık yüzde 54,6’sı KOBİ’lere kullandırılırken, yüzde 25’i taksitli ticari kredi, yüzde 9,38’i ise kurumsal kredi kartlarından oluşuyor. Tüketici kredilerinde ise kamu bankalarının yüzde 61,22 büyüme ile öne çıktığı görülüyor.
Uzmanlar, döviz kredilerindeki büyümenin, alınan önlemlere rağmen cazibesini koruyabileceğini belirtiyor. Özellikle özel sektörün bozulan döviz açık pozisyonuna dikkat çeken ekonomistler, döviz kredilerinin 2025’te de gündemde olacağını düşünüyor.
