Borsada arbitraj, bir finansal varlığın farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından yararlanılarak risksiz kazanç elde etme stratejisidir. Arbitraj işlemleri, genellikle aynı finansal varlık veya benzer finansal araçlar arasında, coğrafi, piyasa yapısı veya zamanlama gibi etkenlerden kaynaklanan fiyat ayrışmalarından doğar. Bu yöntem, borsalarda sıkça kullanılan önemli bir ticaret stratejisidir ve piyasalarda denge oluşturulmasına katkı sağlar.
Bir örnekle açıklamak gerekirse, hisse senedi, döviz veya emtia gibi bir varlık düşünün. Bu varlığın fiyatı bir borsada düşükken diğer bir borsada daha yüksek olabilir. Arbitraj yapan bir yatırımcı, bu fiyat farkını kullanarak düşük fiyatlı piyasadan alıp yüksek fiyatlı piyasada satarak kâr elde eder. Örneğin, aynı şirketin hisse senedi Londra Borsasında 100 dolar iken New York Borsasında 102 dolardan işlem görüyorsa, yatırımcı Londra'dan satın alıp New York'ta satarak iki dolar birim kazanç sağlayabilir.
Arbitraj işlemleri genelde hızlı hareket etmeyi gerektirir çünkü piyasa oyuncuları arasındaki bilgi akışı ve sistemlerin teknolojik altyapısı sayesinde fiyat farkları oldukça kısa sürede dengelenir. Bu nedenle arbitraj yapan kişilerin hem güçlü analitik becerilere hem de hızlı işleme olanak tanıyan yazılım ve platformlara sahip olmaları gerekir.
Arbitraj çeşitlerine bakıldığında, coğrafi arbitraj, üçgen arbitraj ve vadeli arbitraj gibi farklı türleri görmek mümkündür. Coğrafi arbitraj, aynı varlığın farklı coğrafi bölgelerdeki fiyat farklarından yararlanmayı hedefler. Üçgen arbitraj ise döviz piyasalarında kullanılan bir yöntemdir ve işlemde kullanılan üç farklı para biriminin birbirleri karşısındaki çapraz kur farkından faydalanır. Vadeli arbitrajda ise spot piyasa ile vadeli piyasa arasındaki fiyat farkları değerlendirilir.
Arbitraj işleminin avantajı, teorik olarak risksiz kazanç sunmasıdır. Ancak bu işlem de belirli riskler içerebilir. Örneğin, işlem yapılan piyasalar arasındaki zaman farkları ya da ani piyasa dalgalanmaları nedeniyle beklenmeyen zararlarla karşılaşılabilir. Ayrıca, işlem maliyetleri ve aracılık ücretleri de kazancı etkileyebilir. Bu nedenle arbitraj yapan yatırımcılar yalnızca fiyat farklarını değil, tüm maliyet unsurlarını dikkate almalıdır.
Son yıllarda teknoloji ve algoritmik ticaretin borsalarda daha fazla kullanılmasıyla birlikte arbitraj işlemleri büyük ölçüde otomatik hale gelmiştir. Yüksek frekanslı ticaret (HFT) stratejileri içerisinde arbitraj önemli bir yer tutar. Bu yöntemle bilgisayarlar milisaniyeler içinde fiyat farklılıklarını tespit edip otomatik alım-satım işlemleri gerçekleştirebilir.
