2024 yılına ait Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) gelir dağılımı verileri yayımlandı. Veriler, 2023 yılına kıyasla sınırlı bir dengelenme sağlansa da, son 18 yılın genelinde maaşların büyük ölçüde eridiğini gösteriyor. Gelir dağılımı verileri, 2006 yılından bu yana önemli değişiklikler yaşandığını ve maaşlardaki büyük gerilemeyi ortaya koyuyor.
Gelir Dağılımında Denge Sağlanmaya Çalışıyor
TÜİK’in verilerine göre, 2024 yılında gelir dağılımında 2023 yılına göre sınırlı bir iyileşme yaşandı. Bu iyileşme, en üst gelir grubunun payındaki azalma ile birlikte, diğer gelir gruplarında bir artışa yol açtı. Ancak, uzun vadeli verilere bakıldığında, özellikle 2006’dan itibaren gelir dağılımındaki adaletsizliğin arttığı gözlemleniyor. Gini katsayısı, gelir eşitsizliğini ölçen önemli bir gösterge olarak, 2024’te 2023 yılına kıyasla iyileşme gösterse de, 2006 yılına göre büyük bir bozulma yaşandığı dikkat çekiyor.
Gini Katsayısında Kısıtlı İyileşme
Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliğin arttığını, bire yaklaştıkça ise eşitsizliğin derinleştiğini gösterir. 2024 yılı itibarıyla, Gini katsayısında 2023 yılına göre küçük bir düşüş yaşandı. Ancak 2006 yılından itibaren bu göstergeyi incelediğimizde, 2014’ten sonra gelir adaletsizliğinin hızla arttığı, son bir yıldaki iyileşmenin ise bu bozulmanın bir sonucu olarak sınırlı olduğu görüldü.
Orta Sınıfın Zayıflaması
Türkiye'de gelir dağılımında en belirgin değişikliklerden biri de, orta sınıfın giderek yok olması. En üst yüzde 20’lik gelir grubunun aldığı pay 2024’te gerilerken, yine de bu grup pastanın yarısını almaya devam etti. 2024 yılında en zengin yüzde 20’lik kesim, toplam gelirin yüzde 48,1’ini alarak zirvede kalmayı sürdürdü. 18 yıllık periyoda bakıldığında, gelir dağılımındaki bozulmanın son 10 yılda hızlandığı dikkat çekiyor. 2006’dan bu yana, en zengin ve en düşük gelirli kesimlerin gelirleri artarken, orta sınıfta yer alan yüzde 20’lik grupta bir gerileme yaşandığı görülüyor.
Zengin Kesimin Kazancı Artıyor
Gelir dağılımında 2014 yılından bu yana, pastadan aldığı payı artıran tek grup en zengin kesim oldu. Özellikle son 5 yılda bu kesim, gelir artışında lider konumda. Bu dönemde, en yüksek gelir artışı da yine en üst yüzde 20’lik grup tarafından sağlandı. Bu durum, Türkiye’de gelir eşitsizliğinin artmasının başlıca sebeplerinden biri olarak değerlendirilebilir.
Maaşlarda Büyük Erime
Verilere göre, 2023 ile 2024 arasında maaş/ücret kazancında en yüksek artış yaşandı. Ancak 18 yıllık bir dönemde maaşlardaki en büyük erime gözlemleniyor. 2006’dan bu yana maaş/ücret kazançları yalnızca yüzde 2213 oranında artarken, diğer gelir gruplarında daha büyük artışlar yaşandı. İşverenlerin kazançları yüzde 3845, yevmiyeli çalışanların kazançları ise yüzde 3114 oranında arttı. Kendi hesabına çalışanların kazancı da yüzde 2909 oranında bir artış gösterdi.
