Borsada SWAP, finans dünyasında sıkça kullanılan bir terimdir ve özellikle türev piyasalarda önemli bir yere sahiptir. SWAP işlemleri, taraflar arasında belirli bir süre boyunca önceden anlaşılmış şartlar çerçevesinde nakit akışlarının ya da diğer finansal unsurların değişimini ifade eder. Bu işlem, genellikle risk yönetimi, faiz oranı farklılıklarından yararlanma veya döviz kurlarındaki dalgalanmalara karşı korunma amacıyla gerçekleştirilir. SWAP terimi İngilizceden gelir ve "takas" anlamına gelir.
Finansal piyasalarda SWAP'lar farklı türlerde karşımıza çıkar. En yaygın kullanılan türler arasında faiz oranı swapları, döviz swapları ve emtia swapları bulunur. Faiz oranı swapında, örneğin bir taraf sabit faiz ödemesi yaparken diğer taraf değişken faiz ödemesi yapar. Bu işlem, sabit faizden değişken faize ya da tam tersi bir dönüşüm sağlayarak tarafların kendi finansal ihtiyaçları doğrultusunda avantaj sağlamasına olanak tanır. Döviz SWAP'larında ise iki farklı para birimi üzerinden yapılan ödemelerin değişimi söz konusudur. Bu tür işlemler genellikle şirketlerin ya da yatırımcıların döviz kurlarında meydana gelebilecek dalgalanmalara karşı korunması amacıyla tercih edilir.
SWAP anlaşmaları genellikle tezgah üstü (OTC) piyasalar üzerinden gerçekleştirilir. Yani, bu işlemler organize borsa ortamında değil, karşılıklı müzakereler yoluyla yapılır. Ancak zaman içinde bazı SWAP türlerinin standartlaştırılarak organize borsalarda işlem görmeye başladığını da belirtmek gerekir. Bu tür işlemler için Londra, New York ve Tokyo gibi finans merkezleri önemli yer tutar.
Borsa ya da genel anlamda ekonomi üzerinde SWAP işlemlerinin etkisi oldukça geniştir. Özellikle merkez bankalarının döviz swaplarını kullanarak piyasalara müdahalede bulunduğu, likidite sağladığı ya da döviz kurlarını dengelemeye çalıştığı durumlara sıkça rastlanır. Örneğin, Türkiye'de merkez bankası, belirli dönemlerde bankalarla döviz swap işlemleri yaparak piyasalardaki döviz talebine yanıt verebilir.
SWAP işlemleri aynı zamanda bir tür kaldıraç etkisi yaratabileceği için risk yönetimine de dikkat edilmesi gerekir. Yanlış hesaplanan riskler ya da hatalı yapılan tahminler sonucunda yatırımcılar beklenenden daha büyük zararlarla karşılaşabilir. Bu nedenle, SWAP ürünlerini kullanacak olan bireysel veya kurumsal yatırımcıların bu işlemlerle ilgili ayrıntılı bilgiye sahip olması ve piyasa koşullarını iyi analiz etmesi büyük önem taşır.
