Borsada bilanço, halka açık şirketlerin finansal durumlarını, performanslarını ve faaliyetlerinin sonuçlarını yansıtan detaylı bir mali tablodur. Bu tablo, genellikle üç ana bileşenden oluşur: varlıklar, borçlar ve öz kaynaklar. Şirketlerin belli dönemlerde (çeyreklik ya da yıllık olarak) hazırlayıp kamuoyuyla paylaştığı bu raporlar, yatırımcıların şirketin mali yapısını daha iyi anlamasına olanak tanır.
Bilanço iki ana taraf içerir. Birinci taraf, şirketin sahip olduğu tüm varlıkları, yani nakit para, taşınmazlar, envanter ve alacaklarını kapsar. İkinci taraf ise borçlar ve öz kaynaklar olmak üzere iki alt bölüme ayrılır. Borçlar genellikle şirketin kısa ve uzun vadeli ödemelerini temsil ederken, öz kaynaklar hissedarların şirketteki payını yansıtır. Bu iki tarafın toplamı, muhasebe ilkeleri gereği eşit olmalıdır.
Borsada işlem gören şirketlerin bilanço açıklamaları, finansal şeffaflık ilkesine uygun bir şekilde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve ilgili borsa kuralları doğrultusunda yapılır. Bu açıklamalar yatırımcılar için büyük önem taşır. Bilanço verilerini analiz eden yatırımcılar, bir şirketin mali yapısı, karlılık oranı, borç ödeme kapasitesi gibi kritik bilgilere ulaşabilirler. Böylece hisse senetlerine yatırım yapmadan önce bilinçli karar alma şansı elde ederler.
Bilanço analizinde genellikle iki önemli temel yöntem kullanılır: dikey analiz ve yatay analiz. Dikey analiz, bilanço kalemlerinin toplam varlıklarla veya öz kaynaklarla oranlanarak değerlendirilmesini sağlar. Bu yöntemle bir şirketin kaynaklarının ne kadar verimli kullanıldığı ortaya çıkabilir. Yatay analizde ise geçmiş dönem verileriyle kıyaslama yapılarak finansal tabloların zaman içindeki değişimleri incelenir. Örneğin, şirketin gelirlerinde sürekli artış veya durağanlık olup olmadığı bu yöntemle gözlemlenir.
Yatırımcıların bilançoyu doğru okuyabilmesi yalnızca hisselerin fiyat performansını anlamak için değil, aynı zamanda şirketin gelecekteki büyüme potansiyelini değerlendirmek açısından da kritik öneme sahiptir. Örneğin, bir şirkette yüksek gelir artışı varsa ancak aynı zamanda borç oranları hızla yükseliyorsa bu durum bir risk unsuru olarak değerlendirilebilir. Böyle bir durumda yatırımcılar, şirketin faaliyetlerini sürdürülebilir bir şekilde yürütüp yürütemeyeceğini sorgulayabilir.
Bilanço dışında şirketlerin gelir tablosu ve nakit akış tablosu gibi mali tabloları da dikkatle incelenmelidir. Çünkü bilanço yalnızca belli bir anlık durumu gösterirken, gelir tablosu ve nakit akış tablosu daha dinamik bir perspektif sunar. Bu tablolar birlikte değerlendirildiğinde şirketle ilgili daha sağlıklı bir genel tablo çizilebilir.
